Yazılar

İş sağlığı ve güvenliği çok disiplinli, içinde pek çok bilimi barındıran, kompleks bir yapıya sahip zor bir mesele. Bu kadar karmaşık bir meseleyi yönetmek tabii ki hiç kolay değil. Bütün meseleyi sadece İSG profesyonellerinin (iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personelleri) üstüne yıkma çabası aciz, çağ dışı bir yaklaşım. Hele hele büyük oranda yükü, elini taşın altına tek başına sokan iş güvenliği uzmanına yüklemek sadece acizlik değil aynı zamanda acımasızlık ve mevzuat bilmezliktir.

Mevcut güncel mevzuatımız nihai sorumluluğu işverene yüklerken, işverenler bu yükü vekilleri ile paylaşır ama uygulama genelde tek başına iş güvenliği uzmanlarına düşer. Aslında global İSG gereklilikleri her birim amirinin bir işveren vekili gibi sorumluluk alması, her çalışanın da kendi ve arkadaşlarının can güvenliği için meseleyi önemsemesini bekler.

Bu beklentiyi anlatmak için sanırım daha fazla eğitime ihtiyaç var. İSG eğitimleri ülkemizde sadece mevzuatın emrettiği temel İSG eğitimleri ile sınırlı kalıyor. Bir çalışan yılda 8-12-16 saat temel İSG eğitimi aldıysa hele bunu bir de gerçekten aldıysa o organizasyon İSG açısından başarılı sayılıyor. İSG eğitimlerinde temel İSG eğitim seviyesiyle ve sadece işçi seviyesinde eğitim ihtiyacıyla sınırlı kalmak iş kazalarını ve meslek hastalıklarını engellemeye yetmemektedir. Yani organizasyonda iş kazası geçirme ihtimali yüksek olan; çalışan, işçi, operatör, mavi yakalı… vb. kişiler odaklı bir eğitim anlayışımız var. Sadece işçi grubu eğitim alırsa yetermiş gibi bir algı global güvenlik kültürü anlayışının sanırım en büyük düşmanı. Yöneticilerimizin de detaylı ve düzenli bir eğitim alması, her birimin amirinin neredeyse bir İSG profesyoneli kadar meseleyi özümsemesini sağlayacaktır. Bir organizasyonun en tepeden en aşağıya tüm paydaşları ile ortak bir İSG anlayışı ve kültürüne sahip olması ancak bu şekilde mümkündür. Çok kurumsal firmalarda bile üst düzey yöneticileri bu eğitimlere davet etmek bile bazen zor oluyor. Koskoca bilmem ne müdürünü İSG eğitimlerine davet etmek kimin haddine…! Ama koskoca o müdür gerek işveren vekili sıfatıyla nihai yasal sorumluğu ve aynı zamanda bir çalışan olarak eğitimlere katılma zorunluluğu var.

İSG eğitim sağlayıcıları ise bu bağlamda tek bir slayt sunum hazırlayarak o organizasyonun tüm paydaşlarına aynı şekilde eğitim vermesi de uygun olmayacaktır. O zaman İSG eğitim planlamasında eğitim içeriklerinin, veriliş şeklinin, değerlendirilmesinin ve hatta eğitimci seçiminin katılımcı profiline göre düzenlenmesi gerekiyor. Mevzuatımız İSG eğitimlerinde o işyerinde görevli iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini öncelikle işaret etmekle beraber, uzmanlık alanına göre de dışarıdan destek alınabileceğini de işaret ediyor.

O zaman İSG eğitim planlamasında yöneticilerin eğitimlerini katılımı artırmak için yönetim toplantılarının hemen öncesine, farklı zamanlarda ve mekanlarda, farklı organizasyonlarla, gerekiyorsa online etkinliklerle takviye edilerek ve en önemlisi uzman eğitimcilerle yapılması daha etkili ve doğru olacaktır.

Bunun yanında İSG eğitim planlamasında terminolojide geçen İSG kontrol hiyerarşinin aksine eğitim içerikleri hazırlanabiliyor. Örneğin yangın eğitimlerinde ağırlıklı olarak söndürücü sistemler ve tahliye odaklı içeriklerdense öncelikli olarak yangının çıkmasını engelleyecek sistemler, önlemler ve planlama gibi içerik odaklı eğitim anlayışı daha doğru olacaktır. Ya da başka bir örnek; yüksekte çalışma eğitimlerinde emniyet kemeri nasıl giyilir ve nereye bağlanmalıyız odaklı yaklaşım yerine yüksekte çalışmaktan kaçınacak sistemler, doğru-güvenli ekipman kullanımı ve düşme-önleme planı gibi konuların üzerinde daha fazla durulması özellikle yönetici İSG eğitimlerinin daha efektif olmasını sağlayacaktır.

İSG meselesinin sadece sahada uygulama, operasyon ve üretim birimlerinin değil organizasyonun tüm paydaşları olan: insan kaynakları, pazarlama, satış, finans, hukuk, ARGE, halkla ilişkiler, personel, idari işler gibi tüm birimlerin hatta tüm tedarikçiler, taşeronlar ile işçisinden en üst düzey yöneticisine kadar tüm seviyede bilinmesi ve eğitilmesi gereken bir mesele olduğunu kavramamız gerekiyor.

Murat YILMAZ

2023-Temmuz